Factors affecting health and well-being Ffactorau sy’n effeithio ar iechyd a llesiant
Indicators of good health and well-being across the life cycle Dangosyddion iechyd a llesiant da ar draws cylchred bywyd

These are used as early indicators of potential health issues. Individuals can be advised of lifestyle changes that will help improve their health and well-being.

These measures include:

• body mass index – The NHS BMI calculator checks BMI (body mass index). It is used to calculate adult BMI and child BMI accurately. It allows individuals to see if they are within a healthy weight range for their height and frame.
• blood pressure - A blood pressure test is a simple way of checking if an individual’s blood pressure is too high or too low. Blood pressure is the term used to describe the strength with which blood pushes on the sides of the arteries as it is pumped around the body.
• peak flow - A peak flow test involves blowing hard into a small handheld device called a peak flow meter. By measuring how fast an individual is able to breathe out, the peak flow score can indicate whether the airways are narrowed. This could be a sign of asthma.
• resting pulse and recovery after exercise – Health professionals use stress tests to monitor how well a heart functions during exercise and how quickly an individual’s pulse returns to normal after exercise. A stress test uses a blood pressure cuff and an electrocardiograph to measure how exercise on a treadmill or exercise bike affects an individual’s heart rate. A slow return to a normal heart rate could mean the individual has a greater risk of developing diabetes, obesity, high cholesterol and other cardiovascular diseases. Further reading https://bit.ly/2OuEMaZ

Fe'u defnyddir fel dangosyddion cynnar ar gyfer problemau iechyd posibl. Gellir awgrymu newidiadau y gall unigolion gwneud i'w ffordd o fyw a fydd yn helpu i wella eu hiechyd a'u llesiant.

Mae'r mesurau hyn yn cynnwys:

• mynegai màs y corff - Mae cyfrifiannell BMI y GIG yn cyfrifo mynegai màs y corff (BMI). Fe'i defnyddir i gyfrifo BMI oedolion a BMI plant yn gywir. Gall unigolion ei ddefnyddio i weld a ydynt o fewn yr ystod pwysau iach ar gyfer eu taldra a'u ffrâm.
• pwysedd gwaed - Mae prawf pwysedd gwaed yn ffordd syml o gadarnhau a yw pwysedd gwaed unigolyn yn rhy uchel neu'n rhy isel. Pwysedd gwaed yw'r term a ddefnyddir i ddisgrifio cryfder y gwaed wrth wthio ar ymylon y rhydwelïau wrth iddo gael ei bwmpio o amgylch y corff.
• anterth llif - Yn ystod prawf anterth llif, gofynnir i'r unigolyn chwythu'n galed i mewn i ddyfais fach a ddelir â llaw a elwir yn fesurydd anterth llif. Drwy fesur pa mor gyflym y gall unigolyn anadlu allan, gall y sgôr anterth llif nodi p'un a yw'r llwybrau anadlu wedi culhau. Gallai hyn fod yn arwydd o asthma.
• curiad y galon wrth orffwys ac adfer ar ôl ymarfer corff - Mae gweithwyr iechyd proffesiynol yn defnyddio profion straen er mwyn monitro pa mor dda y mae'r galon yn gweithio wrth wneud ymarfer corff a pha mor gyflym y mae curiad calon unigolyn yn dychwelyd i lefel normal ar ôl gwneud ymarfer corff. Mae prawf straen yn defnyddio llawes pwysedd gwaed ac electrocardiograff i fesur sut mae ymarfer corff ar beiriant rhedeg neu feic ymarfer corff yn effeithio ar gyfradd calon unigolyn. Gallai unigolyn sy'n araf yn dychwelyd at guriad calon normal wynebu risg uwch o ddatblygu diabetes, gordewdra, colesterol uchel ac afiechydon cardiofasgwlaidd eraill. Deunydd darllen pellach https://bit.ly/2OuEMaZ

Hilda is a 49 year old woman. She weighs 13st 3lbs and is 5 foot 6 inches tall. She admits to have a sweet tooth and can’t resist the biscuits in the office. Her lifestyle is sedentary, she drives to work, sits at her desk for up to eight hours a day and only walks the dog on a Sunday.

Use the NHS BMI calculator to work out Hilda’s BMI. What advice would you give her to make positive changes to improve her health and well-being?

Mae Hilda yn fenyw 49 oed. Mae'n pwyso 13 stôn 13 pwys ac mae'n 5 troedfedd 6 modfedd o daldra. Mae'n cyfaddef bod ganddi ddant melys ac mae'n methu â gwrthod y bisgedi yn y swyddfa. Mae'n treulio'r rhan fwyaf o'i hamser ar ei heistedd, mae'n gyrru i'r gwaith, yn eistedd wrth ei desg am hyd at wyth awr y dydd a dim ond ar ddydd Sul y mae'n mynd â'r ci am dro.

Defnyddiwch gyfrifiannell BMI y GIG i gyfrifo BMI Hilda. Pa gyngor y byddech yn ei roi iddi er mwyn gwneud newidiadau cadarnhaol i wella ei hiechyd a'i llesiant?