Failure of the Armada

Below is a summary of the event in twenty points. Working from left to right, explain the historical significance of each point and then categorise each row by theme (the first has been done for you). Next, identify which point from each row is the odd one out, and then rank each row in terms of impact.

Methiant yr Armada

Mae crynodeb o’r digwyddiad mewn ugain pwynt isod. Gan weithio o’r chwith i’r dde, esboniwch arwyddocâd hanesyddol pob pwynt ac yna categoreiddiwch pob rhes yn ôl thema (mae’r cyntaf wedi cael ei wneud yn barod). Yna fesul rhes, nodwch pa bwynt yw’r eithriad ac yna rhowch safle i bob rhes o ran effaith.

Why would these points matter? Annotate within each box					Category	Odd One Out?
Smaller	Heavier firepower	Long-range	Bulky	Faster
					English strength	Bulky - all the others relate to English
Poor quality cannons	Inexperienced commander	Late arrival of Duke of Parma	Attack moored fleet	Exploded when fired

Crescent formation	Fire ships	Loss of control	Out-gunned, easy targets	Inexperienced ships

Scattered ships blown north	No maps	Rocks on Irish coast	Contaminated food	Sailors too ill to sail properly

Pam y byddai'r pwyntiau hyn yn bwysig? Anodwch o fewn pob blwch					Categori	Yr Eithriad?
Llai	Grym tanio cryfach	Tanio o bell	Rhy fawr	Cyflymach
					Cryfder y Saeson	Rhy fawr — mae pob un arall yn berthnasol i'r Saeson
Canonau o ansawdd gwael	Comander dibrofiad	Dug Parma'n cyrraedd yn hwyr	Ymosod ar y Ilynges wedi'i hangori	Yn ffrwydro ar ôl tanio

Trefniant cilgant	Llongau tân	Colli rheolaeth	Ddim yn saethu cystal, targedau hawdd	Llongau dibrofiad

Llongau ar wasgar yn cael eu chwythu tua'r gogledd	Dim mapiau	Creigiau ar arfordir Iwerddon	Bwyd wedi'i halogi	Morwyr yn rhy sâl i hwylio'n iawn

Suggested response

Why would these points matter? Annotate within each box					Category	Odd One Out?
Smaller	Heavier firepower	Long-range	Bulky	Faster
English ships smaller so more manoeuvrable	English ships had heavier firepower so could inflict more damage	English ships could fire from long range, meaning they could avoid attack	Spanish ships too bulky to manoeuvre	English ships could attack and retreat quickly, avoiding damage	English strength	Bulky - all the others relate to English
Poor quality cannons	Inexperienced commander	Late arrival of Duke of Parma	Attack moored fleet	Exploded When fired
Spanish ships could not inflict much damage	Medina Sidonia made mistake in waiting to pick up more men - English could regroup	This gave English chance to attack	Spanish unable to attack back as moored	Cannon fire very ineffective as the shot exploded when fired	Spanish weakness	Attack moored fleet - all the others relate to Spanish
Crescent formation	Fire ships	Loss of control	Out-gunned, easy targets	Inexperienced ships
Difficult for English to break	Used to finally break crescent	Once separated, Sidonia lost control of his fleet	'Sitting ducks' as ships too big to manoeuvre	Spanish ships unable to adapt once dispersed	Tactics	Fire ships — this was an English tactic
Scattered ships blown north	No maps	Rocks on Irish coast	Contaminated food	Sailors too ill to sail properly
Spanish drift into unknown waters	No maps meant no sense of where to go once off course	Wind and lack of map meant they headed for rocks	This caused morale to drop and starvation	Ships unable to find safe course	Bad luck	No maps - this was a poor decision, not bad luck

Ymateb awgrymedig

Pam y byddai'r pwyntiau hyn yn bwysig? Anodwch o fewn pob blwch					Categori	Yr Eithriad?
Llai	Grym tanio cryfach	Tanio o bell	Rhy fawr	Cyflymach
Roedd llongau Lloegr yn llai felly roedd yn haws eu symud o gwmpas	Roedd gan longau Lloegr rym tanio cryfach felly gallent achosi mwy o ddifrod	Gallai llongau Lloegr danio o bell, gan olygu y gallent osgoi ymosodiad	Roedd llongau Sbaen yn rhy fawr i'w symud o gwmpas	Gallai llongau Lloegr ymosod a chilio'n gyflym, gan osgoi difrod	Cryfder y Saeson	Rhy fawr - mae pob un arall yn berthnasol i'r Saeson
Canonau o ansawdd gwael	Comander dibrofiad	Dug Parma'n cyrraedd yn hwyr	Ymosod ar y Ilynges wedi'i hangori	Yn ffrwydro ar ôl tanio
Ni allai llongau Sbaen achosi llawer o ddifrod	Gwnaeth Medina Sidonia gamgymeriad, sef aros i gasglu mwy o ddynion - roedd hyn yn gyfle i'r Saeson ailymgynnull	Roedd hyn yn gyfle i'r Saeson ymosod	Nid oedd y Sbaenwyr yn gallu gwrthymosod am eu bod wedi'u hangori	Roedd ergydion canonau'n aneffeithiol iawn am eu bod yn ffrwydro wrth gael eu tanio	Gwendid y Sbaenwyr	Ymosod ar y llynges wedi'i hangori - mae pob un arall yn berthnasol i'r Sbaenwyr
Trefniant cilgant	Llongau tân	Colli rheolaeth	Ddim yn saethu cystal, targedau hawdd	Llongau dibrofiad
Anodd i'r Saeson ei dorri	Cawsant eu defnyddio i dorri'r cilgant o'r diwedd	Collodd Sidonia reolaeth dros ei lynges ar ôl iddi wahanu	Targedau hawdd am fod y llongau'n rhy fawr i'w symud o gwmpas	Nid oedd llongau Sbaen yn gallu addasu ar ôl iddynt wasgaru	Tactegau	Llongau tân — un o dactegau'r Saeson oedd hyn
Llongau ar wasgar yn cael eu chwythu tua'r gogledd	Dim mapiau	Creigiau ar arfordir Iwerddon	Bwyd wedi'i halogi	Morwyr yn rhy sâl i hwylio'n iawn
Y Sbaenwyr yn drifftio i ddyfroedd anghyfarwydd	Roedd hyn yn golygu nad oeddent yn gwybod ble i fynd ar ôl gwyro oddi ar y trywydd	Roedd y gwynt a'r ffaith nad oedd ganddynt fap yn golygu eu bod yn mynd tuag at y creigiau	Arweiniodd hyn at newyn a gostyngiad mewn morâl	Nid oedd y llongau'n gallu dod o hyd i drywydd diogel	Anlwc	Dim mapiau — penderfyniad gwael oedd hwn, nid anlwc