Seicoleg Chwaraeon - Cymhelliant

Cymhelliant

Gellir diffinio cymhelliant fel yr ysfa i gymryd rhan a dyfalbarhau mewn gweithgaredd, mae'n ffactor arwyddocaol yn gysylltiedig ag ymlyniad at chwaraeon. Mae dau brif fath o gymhelliant:

• Cynhenid ffactorau mewnol mwynhad
• Allanol ffactorau allanol gwobrwyon

Cymhelliant cynhenid

Cymryd rhan mewn gweithgaredd er mwynhad personol, heb wobr allanol. Mae cymryd rhan mewn chwaraeon er mwyn teimlo'n dda yn gymhelliant cynhenid, synnwyr o gyflawni. Hefyd gall cymhelliant cynhenid fod yn ddatblygiad gwybodaeth a'r dyhead i wella yn ogystal â llif adrenalin (symbyliad).

Cymhelliant allanol

Cymryd rhan mewn gweithgaredd oherwydd dylanwad allanol, gall hyn fod ar ffurf gwobr go iawn (ffisegol - arian, tlws) neu anghyffwrdd (nad ydynt yn ffisegol - clod neu foddhad hyfforddwr). Er mwyn i'r athletwr barhau'n frwdfrydig, mae angen defnyddio gwobrwyon yn effeithiol.

Mae'n bwysig bod cymhelliant allanol yn cael ei ddefnyddio i gynyddu cymhelliant cynhenid drwy gynnig gwybodaeth er mwyn gwella. Os defnyddir ysgogwr allanol fel mecanwaith rheoli (symiau mawr o arian), mae'n cael effaith andwyol ar gymhelliant cynhenid.

Cymhelliant cyflawni

Cymhelliant cyflawni yw'r cysyniad bod personoliaeth yn gysylltiedig â chystadleuolrwydd; mae'n canolbwyntio ar i ba raddau mae unigolyn wedi'i gymell i lwyddo. Mae'n ymddangos bod sawl math o nodau y gellir barnu llwyddiant yn eu herbyn:

• Nod meistriolaeth neu dasg - nodau perfformiad hunanwella, e.e. PB mewn athletau
• Nod ego neu allu - cymharu â chystadleuwyr eraill, nodau canlyniad, e.e. ennill y gêm.
• Nodau cymdeithasol - atgyfnerthu cymdeithasol, e.e. cymeradwyaeth gan gyd-aelodau’r tîm, rhieni neu hyfforddwyr.

Gellir mynegi cymhelliant cyflawni fel y nodwedd personoliaeth sy'n cael ei hysgogi gan unrhyw sefyllfa benodol. Mae'r sefyllfa yn cynnwys y tebygolrwydd o lwyddiant a gwerth cynhenid llwyddiant. Nododd Atkinson a McClelland (1976) y byddai gan bawb yr 'angen i lwyddo' (NACh) a'r 'angen i osgoi methiant' (NAF) mewn unrhyw sefyllfa heriol. P'un bynnag o'r teimladau hyn sydd gryfaf fydd yn penderfynu a yw'r dasg yn cael ei derbyn neu ei gwrthod.

Mae nodweddion personoliaeth cymhelliant cyflawni i'w gweld isod:

Mae ymchwil wedi dangos os yw'r siawns o lwyddo yn 50/50 a bod gwerth y cymhelliant yn NACH uchel, mae nodweddion personoliaeth yn cael eu harddangos. I'r gwrthwyneb, bydd perfformwyr â NCH isel yn profi mwy o bryder ac yn profi diymadferthedd wedi'i ddysgu.

Cystadleurwydd - cymhelliant cyflawni penodol i chwaraeon

Ystyr cystadleuolrwydd yw'r cymhelliant i gyflawni yn y byd chwaraeon. Mae ymchwil yn awgrymu bod athletwyr yn ffafrio nodau perfformiad a bod pobl nad ydynt yn athletwyr yn ffafrio nodau canlyniad (Holiadur Tueddfryd Chwaraeon SOQ). Mae'n bwysig nodi'r cysylltiad rhwng cystadleuolrwydd, hyder a gosod nodau.

Hunanhyder

Caiff hunanhyder ei ddiffinio fel cred person bod ganddo'r gallu i gwrdd â gofynion y gamp/gweithgaredd. Mae nodweddion personoliaeth NACH uchel yn cynnig hunangred a gall hyfforddwyr gael dylanwad cadarnhaol ar ddirnadaeth athletwyr. Dengys ymchwil mai gwahaniaeth mwyaf cyson rhwng athletwyr elît a rhai llai llwyddiannus yw mwy o hunanhyder.

Term Bandura ar gyfer hunanhyder mewn sefyllfa benodol yw hunaneffeithlonrwydd.

• Hunanhyder - nodwedd personoliaeth gyffredinol a sefydlog.
• Hunaneffeithlonrwydd - penodol i sefyllfa, ac yn amrywio.

Bydd hunaneffeithlonrwydd yn penderfynu ar y dewis o weithgaredd, lefel yr ymdrech a graddau'r dygnwch. Mae athletwyr hunaneffeithlonrwydd uchel yn fwy tebygol o geisio cyrraedd nodau heriol, ymdopi â phoen, a dyfalbarhau drwy anffawd.

Mae modd datblygu a newid hunaneffeithlonrwydd drwy bedwar prif fath o wybodaeth:

Cyflawniadau perfformio Strategaethau i wella hunaneffeithlonrwydd	Llwyddiant mewn profiad blaenorol - mewn tasgau anodd a llwyddiant cynnar. Dependable information – facts and achievement independently is better Effaith orau ar wella hunaneffeithlonrwydd. Dylai tasgau fod yn briodol gyda thebygolrwydd uchel o lwyddiant.
Profiadau dirprwyol Strategaethau i wella hunaneffeithlonrwyddy	Neu fodelu - dysgu drwy wylio tasg anodd yn cael ei pherfformio'n llwyddiannus. Gall hyn leihau pryder oherwydd mae'n dangos bod modd cwblhau'r dasg. Mae arddangos mor bwysig. Modelu gyda chymheiriaid, nid arbenigwyr.
Perswadio llafar Strategaethau i wella hunaneffeithlonrwydd	Annog hunaneffeithlonrwydd perfformwyr. Mae'r effeithiau'n llai na chyflawni perfformiad a phrofiad dirprwyol. Mathau o adborth, sgyrsiau tîm, anogaeth. Adborth - cyson, cywir, penodol, realistig, cynyddol.
Cynnwrf emosiynol Strategaethau i wella hunaneffeithlonrwydd	Sut rydych chi'n dehongli cynnwrf Os ydych chi'n teimlo newidiadau somatig, gall hyn leihau hunaneffeithlonrwydd a hyder. Bydd perfformwyr llai hyderus yn cael eu llesteirio gan gynnwrf Felly dylai technegau lleihau pryder gynyddu hunaneffeithlonrwydd. Anoddaf i newid lefelau cynnwrf. Gwybodaeth (knowledge) a gwybodaeth (information) am weithgaredd a theimladau.

Gall gosod nodau yn effeithiol wella hunaneffeithlonrwydd cyn belled â bod y nodau'n rhai CAMPUS a rhaid iddynt fod yn unigol. Hefyd mae rheolweithiau yn sicrhau bod unigolion yn gallu rheoli cynnwrf; weithiau mae'r rheolweithiau hyn yn gysylltiedig ag ymarfer meddyliol, gan ddwyn i gof cyflawniadau perfformio.